پرکلرواتیلن – کارا شیمی شرق

پرکلرواتیلن « C₂Cl₄ »

جرم مولکولی : 165.82g/mol

نقطه جوش: 121 درجه سلسیوس

پرکلرواتیلن (Perchloroethylene) دارای فرمول شیمیایی Cl₂C=CCl₂ است و به نام های تتراکلروکربن، تتراکلرواتن، Pce و Perc نیز شناخته می شود. این ماده در شرایط محیطی به صورت مایعی شفاف، فرار و دارای بویی شیرین (ملایم) شبیه به بوی کلروفرم، پایدار است.

این ترکیب شیمیایی قابل اشتعال نیست اما هنگامی که در معرض نور خورشید و یا شعله آتش قرار بگیرد، گاز سمی فسژن از خود متصاعد می کند.

تتراکلروکربن در آب حلالیت بسیار کمی دارد، اما با الکل، اتر، کلروفرم، بنزن، هگزان قابل امتزاج است و قابلیت حل کردن اکثر روغن ها را دارد. همین قدرت حلالیت بالا باعث شده است که از این ماده به صورت گسترده در خشک شویی، پاک کردن چربی، گریس و واکس از فلزات و غیره استفاده شود.

تولید

در حال حاضر سه روش عمده برای تولید این ماده وجود دارد و مورد استفاده قرار می گیرد:

کلردار کردن هیدروکربن های خاص: در این فرآیند کلر با هیدروکربن هایی نظیر متان، اتان، پروپان یا پروپیلن در دمای بالا، در حضور و یا عدم حضور کاتالیست، واکنش می دهد.
کلردار کردن اتیلن دی کلراید: این فرآیند در غیاب کاتالیست انجام می شود.
اکسی کلرونیزاسیون: فرآیند اکسی کلرونیزاسیون اتیلن با اتیلن دی کلرید به صورت گسترده در تولید تری کلرواتیلن و پرکلرواتیلن مورد استفاده قرار می گیرد.

تاریخچه تولید

فرآیندهای تولید این ماده در طول زمان تغییرات فراوانی کرده اند. برای اولین بار فارادی با تجزیه هگزاکلرواتان این ماده را تولید کرد، اما با گذشت زمان شرکت های تولید کننده این ماده به روش های کم هزینه تر و بهتری دست یافتند. شرکت DOW در سال ۲۰۰۸ اعلام کرد که توانسته با استفاده از روش “کلرونیزاسیون مستقیم” Perchloroethylene را سنتز کند، بازده این روش بسیار بالا و تقریبا نزدیک به صددرصد است.

کاربرد پرکلرواتیلن

Perchloroethylene در موارد زیر کاربرد دارد:

ماده خام برای تولید مواد شیمیایی کلراته
پاک کننده چربی و حلال پاک کننده
تمیزکردن – خشک و نساجی
پاک کردن فرش و انواع لکه ها
احیای کاتالیست صنعتی
روان کننده ها
ساخت چوب مبل
عایق بندی و چسپ
پوشش و پولیش سنگ وفلز
رنگ، جوهر و محصولات پاک کننده جوهر
تولید لاستیک وپلاستیک
مصارف آزمایشگاهی

پرکلرواتیلن در چسپ ها به عنوان عامل رقیق کننده وجود دارد که باعث می شود چسپ سریعتر اثر کند و فورا خشک شود.

طبق مطالعاتی که در سال ۲۰۰۸ صورت گرفته است، میزان مصرف Perc در صنایع مختلف به این قرار است: ۶۰% به عنوان ماده اولیه برای تولید سایر مواد شیمیایی، ۱۸% به عنوان تمیزکننده – خشک، ۱۸% برای آماده سازی و پاک کردن سطوح، ۲% برای احیای کاتالیستی و ۲% نیز برای مصارف متفرقه.

پرکلرواتیلن در خشک شویی

تمیزکردن – خشک (Dry – Cleaning) روشی است برای تمیز کردن لباس و پارچه بدن استفاده از آب، در این روش به جای آب از یک ماده شیمیایی استفاده می شود. ماده شیمیایی معمول مورد استفاده در این روش Perchloroethylene است. با توجه به اینکه Perchloroethylene بسیار فرار است، حلالی فوق العاده برای تمامی چربی ها، روغن ها و لکه هاست.

خصوصیاتی که باعث شده اند Perchloroethylene برای استفاده در عملیات تمیز کردن – خشک مورد استفاده قرار بگیرد عبارتند از:

قدرت حل کردن طیف وسیعی از روغن ها، چربی ها و انواع لکه ها در خود
فراریت بالا، که باعث می شود سریعا اثری از آن بر روی لباس نماند
عدم اشتعال

این ماده هم در سیستم های اتوماتیک خشک شویی و هم به صورت موضعی (باید بسیار با احتیاط و با پیروی از دستورالعمل های ایمنی استفاده شود) برای از بین بردن لکه هایی که با آب پاک نمی شوند استفاده می شود.

خطرات پرکلرواتیلن

Perchloroethylene می تواند بر بدن انسان اثرات سوئی بگذارد. مدت زمان و دوز این ماده در نوع عوارض به وجود آمده کاملا موثر هستند.

تماس کوتاه مدت

تنفس دوز بالا از این ماده در مدت زمان کوتاه اثرات زیر را به همراه دارد:

آثار سرماخوردگی
خواب آلودگی
سردرد
تهوع و استفراغ
عدم تعادل و هماهنگی
سوزش چشم و دستگاه تنفسی
در تماس با پوست باعث التهاب و قرمزی آن می شود.

تماس طولانی مدت

تماس طولانی مدت با این ماده می تواند باعث به وجود آمدن تغییرات در حالات زیر شود:

مزاج
حافظه
توجه و هشیاری
عکس العمل
بینایی و دید

تماس طولانی با این ماده می تواند عامل بوجود آمدن سرطان شود.

در طی تحقیقات صورت گرفته مشخص شده است که، قرار گرفتن مادر در دوران بارداری در معرض این ماده، باعث افزایش تعداد کودکان متولد شده با نقص های مادرزادی می شود.

MSDS پرکلرواتیلن

این ماده در دسته مواد خطرناک برای سلامتی انسان قرار دارد. در تماس با پوست و چشم باعث تحریک می شود. استنشاق و بلع آن می تواند برای سلامتی انسان مضر باشد. بر سیستم عصبی اثرات سوئی دارد و می تواند باعث بوجود آمدن سرطان شود.