تولوئن

مشخصات محصول تولوئن :

• نام شیمیایی : تولوئن.

• اسامی مترادف با تولوئن : toluene، phenylmethane، toluol، anisen، متیل بنزن، فنیل متان، متیل بنزول.

• فرمول شیمیایی : C6H5CH3، C7H8.

• گرید محصول : ۱٫ تولوئن صنعتی ۲٫ تولوئن آزمایشگاهی.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی :

• حالت فیزیکی : مایع.

• شکل فیزیکی : مایع شفاف.

• رنگ : بی رنگ.

• بو : بوی شبیه بنزن.

• حلالیت آب : در آب به مقدار ناچیز قابل حل است.

• دمای خود آتشگیری : ۴۸۰ درجه سانتی گراد.

• نقطه اشتعال : ۴٫۴ درجه سانتی گراد.

• نقطه ذوب : ۹۵- درجه سانتی گراد.

• نقطه جوش : ۱۱۰٫۶ذ درجه سانتی گراد.

روش تولید تولوئن

تولوئن از هیدروکربن های آروماتیک است و به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت می شود. مایعی بی رنگ و آتش گیری است و به عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد. این محصول از واکنش یدید متیل با بنزن و آلومینیوم کلراید می توان آن را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد.

روش تولید تولوئن در شرایط آزمایشگاهی به طور خلاصه به شرح زیر است :

در داخل یک لوله آزمایش بزرگ و مقاوم ، ۲ml از مایع بنزن را با چند قطره از یدید متیل و ۰٫۴ گرم آلومینیوم کلراید پودری شکل به آرامی حرارت دهید تا هنگامی که کاغذ تورنوسل مرطوب شده در بالای لوله آزمایش ، از رنگ آبی به سرخ تبدیل شده و پایان واکنش را مشخص نماید.

با اکسایش تولوئن توسط یک اکسنده قوی نظیر پرمنگنات پتاسیم می توانیم به یکی از مشتقات تولوئن (بنزن) به نام بنزوئیک اسید دست یافت. اسید بنزوئیک جامدی سفید رنگ با بلورهای سوزنی شکل است که خاصیت ضد کپک داشته و به همین دلیل در صنعت سوسیس و کالباس سازی از آن استفاده می شود. کلیه مشتقات بنزن کم و بیش سرطان زا هستند.

تولوئن مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه بوی تینرهای رنگ معمولی است.سمیت تولوئن در مقایسه با بنزن بسیار کمتر است. هر چند غلظت بسیار بالایی لازم است تا تنفس تولوئن منجر به مرگ شود، اما غلظت های کمتر آن به راحتی بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارند. غلظت های کم تا متوسط تولوئن ، سبب خستگی ، سرگیجه، ضعف ، رفتار نا متعادل، نقصان حافظه، بی خوابی، کم اشتهای و کم شدن دید و شنوایی می گردد. این حالات با از بین بردن حضور تولوئن، کم می شوند.

تولوئن ممکن است بر کلیه اثر نامطلوب بگذارد. هیچ مدرکی دال بر سرطان زا بودن تولوئن در دست نیست. تولوئن نه تنها از طریق استنشاق بخارش می تواند به بدن انسان وارد شود، بلکه از خاک های آلوده شده هم این امکان وجود دارد؛ چرا که در این حالت ، امکان تماس مستقیم انسان با خاک، نوشیدن آب زیر زمینی آلوده و تبخیر از خاک وجود دارد. با توجه به سرطان زا بودن بنزن، هم اکنون از تولوئن که خواصی شبیه به بنزن دارد، به عنوان جانشین استفاده می شود.

موارد مصرف و کاربرد تولوئن

۱٫ تولوئن از گروه ترکیبات آروماتیک است و به عنوان یک ماده اولیه و همچنین حلال شیمیایی کاربرد دارد.

۲٫ به عنوان حلال رنگ، تینر رنگ، درزگیر سیلیکونی، واکنش گر شیمیایی، پلاستیک، جوهر چاپ، چسب، لاک و ضدعفونی کننده و گند زدا.

۳٫ برای ساخت فوم و TNT.

۴٫ کاربرد تولوئن به عنوان داروی استنشاقی برای زدودن سموم .

۵٫ به عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد.

۶٫ در صنایع تولید پلاستیک، شیشه نوشابه، داروسازی، جوهر و وسایل آرایشی، رنگ ساختمان، دخانیات و مواد آبکاری بکار می رود.

۷٫ به منظور افزایش عدد اکتان و به عنوان ماده مکمل به بنزین اضافه می شود.

۸٫ به عنوان رقیق کننده در مرکبات سلولزی و لعاب ها و به عنوان رقیق کننده در مرکب های فنوگراور سازی به کار گرفته می شود.

۹٫ به عنوان پاک کننده در صنایع دستی.

۱۰٫ ماده خام مهم برای ترکیبات آلی به خصوص ترکیب های بنزویل و کلرید بنزویلیدین ساخارین، کلرامین، تری نیترو تولوئن .

۱۱٫ یک جز تشکیل دهنده بنزین هواپیما و اتومبیل است.

بسته بندی تولوئن

تولوئن صنعتی در بشکه های ۲۲۰ لیتری و گالن های ۲۰ لیتری و تولوئن آزمایشگاهی در گالن های ۲٫۵ لیتری موجود می باشد.

ایمنی تولوئن

خطرات

۱٫ تماس با چشم : مواجهه بسیار کوتاه مدت با بخارات این ماده با غلظت ۳۰۰ ppm می تواند سبب تحریک بسیار خفیف چشم می شود. مواجهه طولانی با غلظت های بیش از ۱۰۰ ppm اکثرا سبب تحریک چشم می شود.

۲٫ تماس با پوست : ابتدا سبب تحریک مختصر پوست شده ، در تماس های طولانی مدت و در زمان کار با حلال این ماده درمانیت اتفاق می افتد. تولوئن مایع به آرامی از طریق پوست جذب می شود.

۳٫ بلعیدن و خوردن : Toluene سریعا از طریق گوارشی جذب سیستم اعصاب مرکزی CNS می شود و مشکلات تنفسی ایجاد می کند، تحریکات شدید ریه، صدمه به بافت ریه و نهایت مرگ را می تواند به همراه داشته باشد.

۴٫ تنفس : تاثیر عمده تنفسی بخارات تولوئن بر روی سیستم اعصاب مرکزی است. علائم آن نسبت مستقیم با غلظت تماس با این ماده را دارد. در غلظت های ۵۰ppm خواب آلودگی و سردردهای خفیف گزارش شده است. تحریکات بینی، گلو و دستگاه تنفسی در غلظت های ۵۰ تا ۱۰۰ ppm دیده شده است. در غلظت ۱۰۰ ppm خستگی و سرگیجه دیده شده و در غلظت های بالاتر علائمی مانند مستی، کرختی و حالت تهوع دیده می شود.

۵٫ حریق : این محصول قابل احتراق و اشتعال است.

۶٫ انفجار : بخارات آزاد شده از این ماده زمانیکه با هوا مخلوط شود می تواند منفجر شود.

کمک های اولیه

۱٫ تماس با چشم : سریعا چشم ها را به مدت ۲۰ دقیقه با آب ولرم و به آرامی شستشو دهید، در هنگام شستن چشم ها پلک ها را باز نگاه دارید. سریعا به پزشک مراجعه کنید.

۲٫ تماس با پوست : سریعا به مدت ۲۰ دقیقه موضع را با آب و بدون استفاده از صابون شسته ، در زیر آب لباس های آلوده، کفش ها و اجناس چرمی (مثل کمربند، بند ساعت) را از تن خارج کرده و به پزشک مراجعه کنید.

۳٫ بلعیدن و خوردن : هرگز به فرد بیهوش چیزی نخورانید. دهان مصدوم را با آب پاک شسته. فرد را وادار به استفراغ نکنید. ۲۴۰ تا ۳۰۰ میلی لیتر آب با مواد معدنی رقیق به مصدوم بخورانید. اگر استفراغ اتفاق افتاد فرد را به پهلو قرار داده تا راه تنفسی وی بسته نشود و دوباره به وی آب دهید. سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

۴٫ تنفس : منبع مواد آلودگی یا فرد مصدوم را به هوای آزاد ببرید. اگر تنفس وی قطع شده بود به وی تنفس مصنوعی داده و در صورت ایست قلبی ، احیا قلبی ریوی انجام دهید. سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

۵٫ اطلاعات پزشکی : علائم حیاتی مصدوم را به طور مرتب اندازه گیری کرده به نزدیک ترین مرکز کنترل سموم مراجعه شود. فرد مصدوم تحت نظر مراقبت های پزشکی قرار گیرد.

پیشگیری

۱٫ حفاظت پوست :از دستکش ، لباس های سراسری و کفش های ضد مواد شیمیایی و یا سایر لباس های مقاوم استفاده شود.

۲٫ حفاظت چشم : از ماسک مخصوص مواد شیمیایی استفاده شود. در بعضی مواقع نقاب حفاظتی ضروری است.

۳٫ حفاظت بدن : از دستکش، لباس های سراسری و کفش های ضد مواد شیمیایی و یا سایر لباس های مقاوم استفاده شود.

۴٫ حفاظت تنفسی : از ماسک های پیشنهادی Niosh استفاده شود : وقتی غلظت بیش از ۵۰۰ppm است از ماسک های کارتریج دار شیمیایی مخصوص بخارات مواد آلی استفاده شود.

زمانی که غلظت مشخص نیست میتوان از ماسک های تمام صورت استفاده کرد.

انبارش

در محیطی با تهویه مناسب و بدور از نور خورشید انبار شوند و از حرارت و منابع مشتعل بدور قرار گیرند. نباید اجازه داد که سیگار روشن، کبریت یا سایر منابع مشتعل دیگر در نزدیکی محل انبار کردن این مواد باشند. به دور از مواد