دی اکسید سلنیوم

تاریخچه سلنیم

سلنیوم توسط جاکوب برزیلس و یک شیمیدان سوئدی در سال ۱۸۱۷ پس از آنالیز کردن ناخالصی های موجود در اسید سولفوریک که در یک کارخانه در سوئد ساخته می شد، کشف شد. در ابتدا اعتقاد بر این بود که این ناخالصی تلوریم است. برزیلس متوجه شد که این ناخالصی یک عنصر ناشناخته دیگر است.

سلنیوم در مواد معدنی مانند (CuAgSe) و (CuThSe) و (PbSe) موجود است ولی این مواد به قدری کمیابند که نمی توان آن ها را منبع اصلی سلنیوم دانست. امروزه سلنیوم به عنوان یک محصول جانبی از تصفیه مس تولید می شود.

خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی سلنیم

خواص اتمی، فیزیکی و شیمیایی سلنیم
عدد اتمی	۳۴
جرم اتمی	۷۸٫۹۶
نقطه ذوب	۲۱۷ ºC
نقطه جوش	۶۸۸ ºC
شعاع اتمی	۱۲۰ pm
رنگ	قرمز، قرمز قهوه ای و خاکستری
حالت استاندارد	جامد
گروه	۶A
انرژی یونیزاسیون	۹۴۰,۷ Kj/mol
شعاع یونی	۰٫۱۹۸ nm (-2) ; 0.042 nm (+6)
شکل الکترونی	[ Ar ] 3d10 4s2 4p4
الکترونگاتیوی	۲٫۴
حالت اکسیداسیون	۶, ۴, ۲, ۱, -۲
چگالی	۲٫۴ g/cm3
دوره تناوبی	۴
شماره سطح انرژی یونیزاسیون	۴
شعاع کووالانسی	۱۲۰±۴ pm
شعاع واندروالس	۱۹۰ pm
گرمای تبخیر	۹۵٫۴۸ Kj/mol

ایزوتوپ های سلنیم

نیمه عمر	ایزوتوپ
۷٫۱۵ ساعت	Se-73
پایدار	Se-74
119.78 روز	Se-75
پایدار	Se-76
پایدار	Se-77
پایدار	Se-78
65000 سال	Se-79
پایدار	Se-80
پایدار	Se-82

کاربردهای سلنیم

مقاومت سلنیوم در برابر جریان الکتریسیته تحت تأثیر میزان درخشندگی نوری است که از آن عبور می کند. هر چه نور درخشان تر باشد سلنیوم هادی بهتری برای جریان الکتریسیته محسوب می شود. این خاصیت سلنیوم برای ساخت تجهیزاتی که نسبت به شدت نور واکنش می دهند مانند چشم الکترونیکی، فوتوسل و نورسنج در دوربین ودستگاه کپی مفید است.

سلنیوم همچنین می تواند نور آفتاب را به طور مستقیم به الکتریسیته تبدیل کند از این رو در سلول های خورشیدی مورد استفاده قرار می گیرد. سلنیوم یک نیمه هادی نیز بوده و در برخی تجهیزات الکترونیک مانند رکتیفایرها و تجهیزاتی که جریان متناوب را به جریان مستقیم تبدیل می کند، استفاده می شود.

سلنیوم همچنین برای ایجاد رنگ قرمز یاقوتی در شیشه ها و میناکاری، به عنوان رنگ در عکاسی و یک افزودنی در فولاد زنگ نزن کاربرد دارد.

اثر سلنیم بر سلامتی انسان

قرار گرفتن در معرض سلنیوم که معمولا از طریق هوا صورت می گیرد، می تواند باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی در غشاء مخاطی شود.هنگامی که تماس شدید باشد ممکن است در ششها و برونشیت مایع جمع شود.

مسمومیت با سلنیوم در برخی موارد ممکن است آنقدر شدید باشد که منجر به مرگ شود.

تماس بیش از اندازه با این ماده می تواند ایجاد مشکلاتی چون تهوع، لرز، تب، سردرد، گلودرد، تنگی نفس، ورم چشم، درد شکم، اسهال و بزرگی کبد کند.

دی اکسید سلنیوم با رطوبت واکنش می دهد و به شکل اسید سلنیوس بافت پوست و چشم را از بین می برد. آژانس بین المللی سرطان این ترکیب را به عنوان یک ترکیب سرطان زا معرفی کرده است.

جذب سلنیوم از طریق مواد غذایی نیز صورت می گیرد. این عنصر از مواد لازم برای بدن شمرده می شود. معمولا به میزان کافی از این ماده در غذاها موجود است وکمبود آن به ندرت رخ می دهد. در اثر کمبود این عنصر در بدن مشکلات قلبی و عضلانی ایجاد می شود.