تعریف دی اکسید منگنز
یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاپ کم ۱۴۸۰۱ است . شکل ظاهری دی اکسید منگنز ، جامد سیاه – قهوه ای است . این ماده می تواند کاتالیزور برای آب اکسیژنه باشد . منگنز از کلمه لاتین Magnes گرفته شده است که به خواص مغناطیسی پیرولوزیت اشاره می کند . منگنز فلزی است خاکستری مایل به صورتی که در گروه هفتم جدول تناوبی عناصر قرار گرفته و با عدد اتمی ۲۵ دارای وزن اتمی برابر با ۹۴/۵۴ است . نماد این عنصر Mnو وزن مخصوص آن ۴/۷ می خالص تشکیل نمی شود و بیشتر به صورت اکسید، کربنات و سیلیکات وجود دارد . باشد و دمای ذوب آن به ۱۲۴۵ درجه سانتی گراد می رسد . این عنصر در طبیعت به صورت منگنز با فلز کرم در گروه ششم و با فلز آهن در گروه هشتم همسایه بوده و از نقطه نظر شیمیایی شباهت های زیادی به آن دارد . با این وجود ، از نظر خواص متالوژیکی منگنز تفاوت هایی با آهن و فلزات نزدیک به آن دارد . چرا که آهن ، کبالت و نیکل خواص مفید فیزیکی خود را به عنوان یک فلز حفظ کرده و در اکثر آلیاژها به عنوان پاه عمل می کنند، در حالیکه منگنز چنین نیست . توضیح علت این عملکرد منگنز این می تواند باشد که در شرایط عادی ترتیب قرار گیری اتم های منگنز در ساختمان بلورین آن به گونه ای است که منگنز معمولا فلزی شکننده و غیر قابل انعطاف و شکل گیری می باشد . اما وقتی که منگنز با آهن آلومینیوم و سایر فلزات غیر آهنی تشکیل می دهد، باعث بهبود خواص فیزیکی آلیاژ می شود . به خاطر همین خواص منگنز است که اصلی ترین کاربرد منگنز به عنوان یک عنصر آلیاژی است .
منگنز فلزی است که به گونه گسترده ای در بافت های بدن گیاهان و جانوران هست . این فلز یک ماده معدنی کمیاب نامیده می شود زیرا به مقدار بسیار کم در بدن انسان یافت می شود . بدن ما کم و بیش نزدیک ۲۰ میلی گرم منگنز، به گونه بزرگ در استخوان ها، اندوخته دارد . این ماده همچنین برای عملکرد طبیعی مغز مفید است .
موارد مصرف و کاربرد دی اکسید منگنز
در صنایع شیمیایی، انواع مواد شیمیایی، تهیه کودهای شیمیایی، انواع سولفات واکسی سولفات های منگنز در خوراک دام و افزودنی های کودهای گیاهی، رنگ سازی و تهیه پرمنگنات سدیم و پتاسیم که به عنوان ضد عفونی کننده و اکسید کننده می باشد . ترکیبات شیمیایی مختلف حاوی منگنز در انواع کودها، مواد خاکی، صنایع شیشه، انواع رنگ، لعاب، رنگ جلا، آجرهای رنگی، سرامیک و اهداف شیمیایی و طبی بکار می روند. درصد مناسبی از MnO2 در سنگ معدن برای استفاده در متالوژی بیش از ۳۵% و میزان فسفر آن از ۰/۲ -۰/۱۵ می باشد. کانی های منگنز مورد استفاده در صنایع شیمیایی باید درجه خلوص بالاتری داشته و حاوی ۸۰%-۸۵MnO2 باشند. ترکیبات شیمیایی نظیر پرمنگنات پتاسیم و سولفات های منگنز محصولاتی هستند که بعد از صنایع متالوژی و باتری مهم ترین کاربرد برای منگنز هستند. پرمنگنات پتاسیم یکی از قوی ترین مواد اکسید کننده است که در موارد مختلفی استفاده قرار می گیرد. سولفات منگنز یک محصول واسطه است و به دلیل حلالیت بالای آن در تولید فلز منگنز و در ساخت سایر ترکیبات شیمیایی کاربرد دارد.
کربنات منگنز از رسوب دادن سولفات منگنز یا یک کربنات قلیایی بدست می آید برای کاربردهایی که نیاز به کیفیت بالاتر است نظیر تولید فریت های مخصوص، درصد اکسید کلسیم و اکسید سدیم در ترکیبات منگنز نباید بیشتر از ۰/۱ درصد باشد. در این کاربردها کربنات از ترمیبات فلز منگنز و بی کربنات آمونیوم ساخته می شود که بعد از رسوب دادن کربنات منگنز فیلتر شده و به دقت خشک می شود. در این فرایند حرارت نباید از ۱۲۰ درجه سانتی گراد تجاوز کند. اکسید منگنز یکی از ملزومات در ترکیب کودها و فرمول غذایی است. و همچنین پایه ای برای ساخت سایر ترکیبات شیمیاییمنگنز است اکسید منگنز را می توان از احیا دی اکسید منگنز و یا از متلاشی کردن حرارتی کربنات یا اکسالات منگنز و در غیاب هوا تولید کرد.
اکسید سه ظرفیتی منگنز از تجزیه حرارتی نیترات، کربنات، اکسالات و یا کلرید منگنز در حرارتی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتی گراد تهیه می شود تهیه اکسید سه ظرفیتی منگنز با خلوص بالا از کلسیناسیون کربنات خالص منگنز صورت می گیرد. اکسید سه ظرفیتی منگنز در تولید فریت های منگنز دار کاربرد دارد.استفاده از منگنز در رنگ آمیزی آجر، لباس، سرامیک، شیشه و سفال، ساخت کودهای شیمیایی، تامین خواک دام وطیور، ساخت الکترودهای جوشکاری، ساخت عوامل خشک کننده، رنگ ها، تصفیه آب و فاضلاب،افزودنی های سوختن و ساخت اکسید کننده های مورد نیاز در فرآیندهای شیمیایی از کاربردهای شیمیایی منگنز محسوب می شوند. اکسید منگنز به عنوان یک دپلایزر در سلول های خشک، به عنوان بی رنگ کننده شیشه،خشک کننده در رنگ و در چرم سازی استفاده می شود که وجود ناخالصی آهن به آن رنگ سبز می دهد. به علاوه اکسید منگنز در تهیه اکسیژن و کلریت و در رنگ های تیره و خشک نیز استفاده می شود.
پرمنگنات یک عامل معرف اکسیدی قوی است و در تجزیه های کمی و پزشکی استفاده می شود. زیرا یافته ها و خواص اکسیدی آن در تشکیل یک داروی معمولی برای بیماری های استفاده می گردد. خصوصیات و کیفیت کانسنگ منگنز بر حسب عیار منگنز به انواع مختلفی تقسیم می شود. در عمل سنگ منگنز و کنسانتره طیف وسیعی از خصوصیات شیمیایی و فیزیکی و فیزیکی را دارد و اغلب براساس کاربردی که برای آن در نظر گرفته شده نام گذاری می شود : سنگ مناسب برای مصارف متالوزیکی، سنگ مناسب برای مصارف شیمیایی، سنگ مناسب برای باتری سازی
مشخصات و کیفیت محصول فرآوری شده بستگی به عواملی نظیر کیفیت سنگ خام و فرآیند مصرف بستگی دارد. سه نوع منگنز براساس عیار منگنز در بازار وجود دارد که عبارت هستنداز متالوژیکی،باتری و شیمیایی. نوع متالوژیکی سنگ منگنز که قسمت اعظم بازار مصرف را به خود اختصاص داده است عیاری در حدود ۴۸ درصد منگنز دارد نسبت به آهن و مقدار ناخالص هایی نظیر آلومینا، سیلیس، آهک از عوامل تعیین کننده کیفیت سنگ منگنز متالوژیکی هستند. کانسنگ منگنز نوع شیمیایی دارای حداقل۳۵درصد منگنز است ولی علاوه بر این باید خصوصیات دیگری نیز از نظر میزان ناخالصی ها و قابلیت اکسید شوندگی داشته باشند.
در کانسنگ مناسب برای باتری باید درصد ۲Mno لااقل در حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد باشد علاوه بر این مقدار فلزات موجود در سنگ که از روی الکترونگاتیو تر هستند نباید از۰/۰۵ درصد بیشتر باشد.سنگ منگنز استخراجی به محصولات تجاری متنوعی تبدیل می شود که مهم ترین آنها عبارتند از :
فرومنگنز دارای کربن بالا
فرومنگنز دارای کربن متوسط یا کم
فرو – سیلکلومنگنز
فرو – منگنز – سیلیکون
دی اکسید شیمیایی و یا الکترولیتی منگنز
ترکیبات شیمیایی منگنز
فلز منگنز