پتاسیم هیدروکسید یا پتاس یک ترکیب معدنی با فرمول KOH است. این ترکیب و سود سوزآور (سدیم هیدروکسید) از قویترین بازها هستند. کاربردهای زیادی در صنعت دارد و مهمترین کاربرد آن خنثی‌سازی اسیدهاست. تخمین زده شده‌است که در سال ۲۰۰۵ بین ۷۰۰٬۰۰۰ تا ۸۰۰٬۰۰۰ تن از آن تولید شده‌است و تقریباً یک صدم مقداری است که سدیم هیدروکسید سالانه تولید می‌شود است. از آن برای تولید صابون مایع استفاده می‌شود.
سنتز پتاسیم هیدروکسید
در روش قدیمی سنتز پتاسیم هیدروکسید با افزودن کربنات پتاسیم به یک محلول قوی از هیدروکسید کلسیم (آهک) ساخته شد. در این روش کربنات کلسیم ایجاد شده فیلتر شده و محلول باقی مانده را می جوشانند تا پتاس به دست آید. روش فعلی سنتز پتاسیم هیدروکسید الکترولیز محلول کلرید پتاسیم است که این روش مشابه تولید هیدروکسید سدیم است. در این روش گاز هیدروژن و گاز کلر محصول جانبی هستند.
کاربرد پتاس:
این ماده کاربردهای متعددی دارد که به طور تقریبی همگی مربوط به خاصیت قلیایی آن است لذا در بسیاری از مواردی که سود استفاده می شود، این ماده به کار می رود. هم چنین در تولید صابون مایع و جامد و سایر شوینده ها، تولید مواد شیمیایی، تولید کود شیمیایی و تصفیه نفت و در تشخیص پزشکی، آبکاری الکتریکی، لیتوگرافی و رنگ برها و … استفاده می شود. علاوه بر آن محلول پتاسیم به عنوان الکترولیت در باتری های قلیایی به کار می رود. بسیاری از نمک های پتاسیم مورد استفاده در صنعت از واکنش با پتاس به دست می آیند.
این ماده کاربردهای بسیاری در صنعت و کشاورزی دارد. بیشترین کاربرد این ترکیب واکنش نسبت به اسیدها و خاصیت خورندگی آن است. پتاس سوزآور در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و در واکنش با اسیدها، نمک پتاسیم تولید می کند. به دلیل بالا بودن میل ترکیبی هیدروکسید پتاسیم با آب، در آزمایشگاه ها از آن به عنوان نم گیر یا ماده خشک کننده استفاده می کنند، به این معنا که رطوبت را در مجاورت با هوا جذب کرده و تشکیل محلولی را می دهد که گرفتن دوباره آب از آن بسیار سخت است.
انحلال پتاس گرمازاست. این ماده در تماس با دست به راحتی آب شده، با چربی پوست واکنش داده و تولید صابون می کند. هم چنین واکنش تدریجی این ماده با دی اکسید کربن موجود در هوا می تواند منجر به تولید کربنات پتاسیم شود.
از هیدروکسید پتاسیم برای تولید سایر ترکیبات پتاسیم نظیر پرمنگنات پتاسیم، فسفات های پتاسیم نظیر دی فسفات تترا پتاسیم، یدات پتاسیم، سیانید پتاسیم، تولید رنگدانه ها، تولید شیشه، ساخت گازوئیل از نباتات و ساخت تراشه های نیمه رسانا استفاده می شود.
محلول پتاس مانند سود به شدت قلیایی است ولی بر خلاف سود، عاری از کلر می باشد لذا می توان از آن برای خنثی سازی محلول ها و موادی که باید در عدم حضور کلر خنثی شوند استفاده کرد.